Hoe voorkom je dat wetenschappelijk onderzoek in een la belandt? Eén woord: valorisatie. Als je de inzichten uit onderzoek vertaalt in praktisch toepasbare kennis, in producten of diensten – kortom: als je maatschappelijke wáárde geeft aan je bevindingen, dan heb je niet alleen mooie resultaten, maar draag je ook bij aan verandering. Steeds meer universiteiten, onderzoekers en kenniscentra worden aangesproken op het aanwenden van hun kennis en onderzoek ten behoeve van de maatschappij, ofwel: maatschappelijke valorisatie. Maar hoe doe je dat, hoe pak je dat aan?
Van wetenschap naar praktijk
Onderzoeksvalorisatie is het proces waarbij kennis en innovaties die zijn ontwikkeld in wetenschappelijk onderzoek, worden omgezet in maatschappelijke en economische waarde. Het doel is om onderzoeksresultaten te gebruiken om producten, processen of diensten te ontwikkelen die waarde creëren voor bedrijven en de maatschappij als geheel.
Dat kan je op vele manieren doen en dat hoeft zeker niet commercieel te zijn. Een paar voorbeelden:
- Een start-up oprichten om de resultaten van het onderzoek om te zetten in een product of dienst.
- Een licentieovereenkomst sluiten met een bedrijf dat de potentie heeft om de technologie die je hebt onderzocht verder te ontwikkelen en op de markt te brengen.
- Samenwerkingsverbanden aangaan met bedrijven, overheden of andere organisaties om de resultaten van het onderzoek te gebruiken voor het ontwikkelen van nieuwe producten, diensten of beleid.
- Het communiceren van je onderzoeksresultaten in (wetenschappelijke) tijdschriften, door deelname aan conferenties en bijeenkomsten, media-aandacht genereren, campagnes ontwikkelen, et cetera. Dit helpt om de zichtbaarheid en impact van het onderzoek te vergroten en kan weer leiden tot nieuwe samenwerkingen of financieringsmogelijkheden.
Onderzoek als aanjager van verandering
Er wordt veel onderzoek gedaan in ons land. Naar de succesfactoren van inclusief werkgeverschap, naar de juiste interventies voor een betere gezondheidszorg, naar de loonkloof, naar het verkleinen van de afstand tot de arbeidsmarkt voor bepaalde groepen mensen en ga zo maar door. En daar plukken we als samenleving de vruchten van in de vorm van beleid of wetgeving. Maar we laten daar ook kansen liggen. Want als je die resultaten, knelpunten en kansen niet meeneemt naar de praktijk, hoe realiseer je dan verandering?
Door je onderzoek te valoriseren geef je waarde aan de bevindingen. Maak je een vraagstuk meer urgent en dat is nodig als je iets in beweging wilt krijgen. Vaak begint urgentie over een vraagstuk bij intuïtie, eigen ervaring of doordat je iets ziet gebeuren. Dan is het goed om dat iets diepgaander te onderzoeken: waarom is de huidige situatie erg, voor wie en waar blijkt dat uit? Als je deze vragen kunt beantwoorden vanuit de wetenschap, maakt dat de boodschap sterker en vergroot het het draagvlak voor het realiseren van verandering.
Je ziet het pas als je het doorhebt
Er zijn een aantal redenen te noemen waarom valorisatie niet gebeurt of (te) weinig effect heeft, zoals:
- Wetenschappers worden er niet op afgerekend, wel op het aantal publicaties in wetenschappelijke tijdschriften;
- Academische instellingen en financiers gebruiken vaak verschillende maatstaven om de waarde van onderzoek te beoordelen. Dat kan leiden tot discussie over de waarde van onderzoek en welke resultaten potentieel de meeste impact hebben;
- De resultaten van het onderzoek zijn niet direct zichtbaar of tastbaar, waardoor het moeilijk is om de waarde ervan te zien;
- Er is geen budget (over) om de resultaten te valoriseren.
Om de impact van onderzoek te vergroten en daarmee ook meer toegevoegde waarde te creëren voor het financieren van valorisatie, pleiten wij ervoor om valorisatie vanaf de start mee te nemen in de opzet van het onderzoek. Want naast het feit dat valorisatie nog te weinig gebeurt, is de maatschappelijke impact als het wél gebeurt vaak beperkt. Veel onderzoekers en wetenschappers zijn namelijk – soms zonder dat ze het zelf door hebben – wel degelijk bezig met valorisatie: ze geven presentaties, zijn co-auteur van boeken, geven interviews, maken tentoonstellingen, worden spreker in podcasts of publiceren heldere overzichten van grote hoeveelheden kennis en inzichten. En dat zijn allemaal manieren om kennis te valoriseren. Maar waar landt die boodschap? Hoe kom je verder dan je eigen ‘bubbel’ en bereik je de mensen die nodig zijn voor de verandering?
Valoriseren kun je leren
Om te bereiken wat je beoogt is het belangrijk om al bij het opzetten en inrichten van een onderzoek te kijken naar de beoogde maatschappelijke waarde en relevantie. Om zo de juiste vragen te kunnen stellen aan de juiste doelgroep(en). Wij zien daarin veel raakvlakken tussen het valoriseren van onderzoek en positioneringsvraagstukken die we kennen uit het communicatievak. De basis begint namelijk altijd bij een aantal vragen om helderheid te creëren in de weg naar de beweging en – misschien vooral – het beoogde doel. Zowel op de korte- als de lange termijn. Wij spreken hierbij altijd van de ‘stip op de horizon’. Je kunt nou eenmaal geen échte verandering realiseren als je maar kort de tijd hebt. Welke bouwstenen heb je nodig om verandering te realiseren? Onderzoek is vaak een van die bouwstenen en dus zou valorisatie dat ook moeten zijn. Vragen als: Waarom is het (vraagstuk/beoogde verandering) erg/nodig, waar doet het ‘pijn’? Wie moet(en) er in beweging komen? Wat gebeurt er als dat niet lukt? Wanneer is het gelukt wat je beoogt te doen? Hoe kan je jouw vraagstuk onderbouwen? De antwoorden op deze vragen vormen de visie en geven antwoord op waarom, wat, waarmee, voor wie en hoe? Op deze manier maak je valorisatie vanaf de start onderdeel van de strategie. Maar let op: dit vereist ook samenwerking en communicatie met verschillende belanghebbenden, waaronder bedrijven, overheden, investeerders en maatschappelijke organisaties.
Vertaling naar de praktijk
Als je eenmaal onderzoeksresultaten hebt en weet hoe deze zich verhouden tot het uiteindelijke doel, kun je aan de slag met valorisatie. Je ‘pakt’ de inzichten en begint met een nieuw soort analyse: welke zijn bruikbaar in de maatschappelijke context? Wij halen vaak een paar ogenschijnlijk kleine resultaten uit zo’n onderzoek die van groot belang zijn voor het maatschappelijk vraagstuk. We vergroten het uit, ontwikkelen het verhaal eromheen en brengen het de wereld in. Samen met sleutelfiguren die nodig zijn voor de beweging en vanuit een strategie die gericht is op het agenderen van het vraagstuk en het in beweging krijgen van mensen. Professionals, beleidsmakers, politici, publiek en ja, ook weer wetenschappers.
Wij noemen dat ook wel het ontrafelen van een vraagstuk: het uitpluizen van onderzoek, precies de sleutel(s) eruit halen die nodig zijn voor beweging, samenwerking opzoeken met belangrijke stakeholders om samen op te trekken en vervolgens het ontwikkelen van communicatie(materialen). En het ene onderzoek leent zich beter voor groots uitpakken dan het andere onderzoek. Maar feit blijft: vrijwel ieder onderzoek zou gevaloriseerd moeten en kunnen worden. Juist vanwege het feit dat er in deze kennis veel kansen zitten om de samenleving vooruit te helpen en van idealen werkelijkheid te maken.
Over de auteur Madelon Engelen is communicatie- en veranderstrateeg en oprichter/partner van Firma Twist. Firma Twist maakt de wereld graag een beetje beter door idealen te realiseren en werk te maken van maatschappelijke verandering. Als strategische partner helpen we organisaties, stichtingen, fondsen, corporates, filantropen, richting te geven aan hun vraagstukken met veranderstrategieën, alliantiemanagement en communicatie.
